In de afgelopen jaren is steeds meer bekend geworden over werkzame elementen voor gezinnen met meervoudige en complexe problemen.
Samenvatting:
Onderzoek naar werkzame factoren geeft een breed beeld van de elementen in de hulp aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen (GMCP), die werkzaam zijn, los van de effectiviteit van specifieke interventies. Dit type onderzoek biedt de mogelijkheid om de inhoud van IAG te leggen naast de werkzame elementen voor GMCP en deze informatie te gebruiken om de interventie, waar nodig, nog verder te versterken.
In het volgende animatiefilmpje worden de werkzame elementen voor GMCP uitgelegd.
IAG bevat een groot aantal elementen waarvan uit onderzoek is gebleken dat ze veelbelovend zijn in de hulp aan GMCP. Zo is de hulp intensief, doelgericht, vindt het plaats in de leefomgeving van het gezin en worden alle gezinsleden betrokken bij de hulp. De gezinsbehandelaar heeft een open, niet-veroordelende en positieve grondhouding en maakt een grondige analyse van krachten en problemen in het gezin. Ook is de hulp gericht op het versterken van krachten en mogelijkheden van het gezin en hun netwerk, en worden het sociale en professionele netwerk van het gezin versterkt. Deze werkzame elementen zijn ook opgenomen in de beschrijving van IAG, voor de erkenning met ‘eerste aanwijzingen voor effectiviteit’.
Onderzoeken:
- Uit een Programmeringsstudie uit 2015 en de Richtlijn Gezinnen met meervoudige en complexe problemen komen de volgende elementen naar voren als veelbelovend in de behandeling van deze gezinnen:
- Langdurige ondersteuning met wisselende intensiteit
- Gericht op alle gezinsleden
- Vindt plaats in de thuissituatie, zodat het geleerde direct in de praktijk thuis toegepast kan worden en het gezin hierbij ondersteund kan worden
- Grondige analyse van krachten en problemen in het gezin, wat dient als uitgangspunt voor het inzetten van de hulp
- De omgang met het gezin is praktisch van aard en er wordt praktische hulp geboden, zoals hulp bij financiën en huishouden. Dit kan bijdragen aan de vertrouwensrelatie.
- Sluit aan bij en versterkt de eigen kracht en zelfredzaamheid
- Betrekt het gezin bij het opstellen van concrete haalbare doelen
- Betrekt het sociale netwerk van het gezin bij de hulp en activeert dit netwerk
- Gericht op gedragsbeïnvloeding en het aanleren van vaardigheden
- Goede samenwerking tussen alle betrokken instellingen. Er wordt gezamenlijk een analyse gemaakt en een plan opgesteld en er is sprake van één hulpverlener die verantwoordelijk is voor het gezin.
- Mogelijkheden voor nazorg.
- Jongeren en ouders geven aan de volgende elementen belangrijk te vinden in interventies voor GMCP. Dit blijkt uit gespekken met 24 ouders en vier jongeren over hun ervaringen met de hulp die zij hebben gehad (Visscher et al., 2020):
- Aandacht voor de onderliggende oorzaak van gedrag
- Betrekken van het kind bij de hulp
- Luisteren naar wensen en behoeften van het gezin en ervaringen met wat wel en niet werkt voor hen
- Het gebruik van methoden die duidelijk en makkelijk door het gezin zijn toe te passen
- Spelenderwijs aan de slag gaan
- Betrekken van het sociaal netwerk
- Aan het begin van de hulp een overzicht maken van wat goed gaat en wat beter kan en dit evalueren
- Helpen bij het contact met school
- Zorgen voor één aanspreekpunt voor het gezin
- Mogelijkheden voor langdurige en flexibele hulp na afloop van de interventie.
- Recent onderzoek naar de werkzame elementen van interventies voor GMCP laat verder zien dat de inhoud van interventies voor GMCP in de praktijk soms afwijkt van de inhoud zoals weergegeven in de handleidingen. Het is belangrijk om binnen intervisie- en supervisiebijeenkomsten goed te blijven reflecteren op de ingezette elementen in relatie tot de wensen en behoeften van de gezinnen die IAG ontvangen.